Rečnik prevodilaštva

A

Alat za kontrolu kvaliteta prevoda (eng. translation quality assurance tool)

Softverski program kojim se proverava ujednačenost sadržaja na ciljnom jeziku i njegov tehnički aspekt kvaliteta (provera terminologije, pravopisnih znakova, brojeva, datuma i slično).

Iako svaki alat za računarski potpomognuto prevođenje ima modul za kontrolu kvaliteta, alati za kontrolu kvaliteta su zasebni programi.

Videti odrednicu Alat za računarski potpomognuto prevođenje.

Više o alatima za kontrolu kvaliteta prevoda pročitajte ovde.

Alat za računarski potpomognuto prevođenje (eng. computer-aided translation tool)

Softverski program kojim se olakšava i ubrzava prevođenje. Skraćeni naziv je CAT alat.

Videti odrednicu Prevođenje.

Više o CAT alatima pročitajte ovde.

C

Ciljni jezik (eng. target language)

Jezik na koji se prevodi jezički sadržaj.

D

Delimična redaktura/revizija mašinskog prevoda (eng. light machine translation post-editing)

Dvojezičko upoređivanje mašinski prevedenog sadržaja na ciljnom jeziku i sadržaja na izvornom jeziku koje obavlja prevodilac.

Svrha delimične redakture/revizije mašinskog prevoda nije prevedeni sadržaj istog kvaliteta kao da ga je radio čovek, već samo semantički i gramatički ispravan prevedeni sadržaj na ciljnom jeziku.

Videti odrednicu Redaktura/revizija mašinskog prevoda.

Dvojezičko uređivanje (eng. bilingual editing)

Videti odrednicu Redaktura/revizija.

I

Izvorni jezik (eng. source language)

Jezik s kog se prevodi jezički sadržaj.

J

Jednojezičko uređivanje (eng. monolingual editing)

Videti odrednicu Lektura.

K

Konačna provera (eng. proofreading)

Konačna jednojezička provera sadržaja na ciljnom jeziku. Može da je obavlja redaktor/revizor ili lektor.

Svrha provere je otklanjanje mogućih gramatičkih, pravopisnih i štamparskih grešaka i grešaka u formatiranju sadržaja na ciljnom jeziku.

Videti odrednice Redaktor/revizor i Lektor.

Kontrola kvaliteta (eng. quality control)

Postupak provere da li prevod odgovara utvrđenim specifikacijama kvaliteta.

Obično se obavlja u alatu za računarski potpomognuto prevođenje ili u Word i Excel dokumentima. Postoje i namenske platforme za kontrolu kvaliteta.

Rezultat je postupaka osiguranja kvaliteta.

Obavlja je redaktor.

Napomena: Kontrola kvaliteta prema ovoj definiciji i redaktura su sinonimi.

Videti odrednice Alat za računarski potpomognuto prevođenje, Osiguranje kvaliteta, Redaktura/revizija i Redaktor/revizor.

L

Lektor (eng. reviewer)

Lice koje obavlja lekturu.

Videti odrednicu Lektura.

Lektura (eng. review)

Jednojezička provera da li sadržaj na ciljnom jeziku odgovara svrsi prevođenja i da li se poštuju njegove jezičko-registarske konvencije. Obavlja je lektor.

Napomena: Lektura/jednojezičko uređivanje (eng. monolingual editing) su sinonimi.

Videti odrednice Lektor i Svrha prevođenja.

Lingvistička kontrola kvaliteta (eng. linguistic quality assurance)

Redaktura prevoda koju redaktor obavlja u alatu za računarski potpomognuto prevođenje ili Word/Excel dokumentu.

Zasniva se na tipologizaciji grešaka (npr. greške u značenju, pravopisne greške, stilističke greške i slično) koje, prema nivou ozbiljnosti, mogu da budu krupne ili sitne.

Napomena: Lingvistička kontrola kvaliteta, kontrola kvaliteta i redaktura su sinonimi.

Videti odrednice Alat za računarski potpomognuto prevođenje, Kontrola kvaliteta, Redaktura/revizija i Redaktor/revizor.

M

Mašinsko prevođenje (eng. machine translation)

Automatizovano prevođenje jezičkog sadržaja s izvornog jezika na ciljni koje obavlja računarski sistem.

Videti odrednicu Prevođenje.

Mehanička kontrola kvaliteta (eng. quality assurance/assessment)

Provera ujednačenosti sadržaja na ciljnom jeziku i njegov tehnički aspekt kvaliteta (provera terminologije, pravopisnih znakova, brojeva, datuma i slično).

Automatizovano je obavlja alat za računarski potpomognuto prevođenje ili alat za kontrolu kvaliteta.

Napomena: Obično se koristi zajedno s izrazom „lingvistička kontrola kvaliteta“, koju obavlja redaktor.

Videti odrednice Alat za kontrolu kvaliteta, Alat za računarski potpomognuto prevođenje, Lingvistička kontrola kvaliteta i Redaktor/revizor.

O

Osiguranje kvaliteta (eng. quality assurance)

Skup postupaka kojima se pravovremeno sprečavaju greške ili nedostaci u prevodu.

Zavisi od kontinuirane procene kvaliteta.

Videti odrednicu Procena kvaliteta.

P

Potpuna redaktura/revizija mašinskog prevoda (eng. full machine translation post-editing)

Dvojezičko upoređivanje mašinski prevedenog sadržaja na ciljnom jeziku i sadržaja na izvornom jeziku koje obavlja prevodilac.

Svrha potpune redakture/revizije mašinskog prevoda je prevedeni sadržaj istog kvaliteta kao da ga je radio čovek.

Videti odrednicu Redaktura/revizija mašinskog prevoda.

Prevođenje (eng. translation)

Prenos jezičkog sadržaja s izvornog na ciljni jezik.

Provera (eng. check)

Dvojezičko upoređivanje sadržaja na ciljnom i izvornom jeziku koje obavlja prevodilac koji prevodi sadržaj.

Svrha provere je otklanjanje mogućih semantičkih, gramatičkih, pravopisnih i stilističkih grešaka u sadržaju na ciljnom jeziku i provera da li sadržaj na ciljnom jeziku odgovara svrsi prevođenja.

Videti odrednicu Svrha prevođenja.

Procena kvaliteta (eng. quality assessment/evaluation)

Određivanje u kojoj meri je prevod usklađen sa specifikacijama kvaliteta.

Pružalac jezičkih/prevodilačkih usluga (eng. language/translation service provider)

Fizičko ili pravno lice koje pruža jezičke usluge, na primer, usluge prevođenja.

U zavisnosti od toga za koliki broj jezika pružaju usluge pružaoci jezičkih usluga se dele na: pružaoce jezičkih usluga na svetskom nivou, regionalne pružaoce jezičkih usluga, lokalne pružaoce jezičkih usluga i slobodne pružaoce jezičkih usluga pod ugovorom (frilansere).

Videti odrednicu Prevođenje.

R

Računarski potpomognuto prevođenje (eng. computer-aided translation)

Prevođenje od strane prevodioca u softverskim programima kojima se olakšava i ubrzava proces prevođenja. Ti programi se zovu alati za računarski potpomognuto prevođenje (eng. computer-aided translation tools) ili skraćeno CAT alati.

Videti odrednice Prevođenje i Alat za računarski potpomognuto prevođenje.

Redaktor/revizor (eng. revisor)

Lice koji obavlja redaktura/reviziju, obično drugi prevodilac.

Redaktura/revizija (eng. revision)

Dvojezičko upoređivanje sadržaja na ciljnom i izvornom jeziku koje obavlja redaktor/revizor (drugi prevodilac).

Svrha redakture/revizije je otklanjanje mogućih semantičkih, gramatičkih, pravopisnih i stilističkih grešaka u sadržaju na ciljnom jeziku i provera da li sadržaj na ciljnom jeziku odgovara svrsi prevođenja i projektnim specifikacijama.

Videti odrednice Redaktor/revizor i Svrha prevođenja.

Napomena: Redaktura/revizija i dvojezičko uređivanje (eng. bilingual editing) su sinonimi.

Redaktura/revizija mašinskog prevoda (eng. machine translation post-editing)

Dvojezičko upoređivanje mašinski prevedenog sadržaja na ciljnom jeziku i sadržaja na izvornom jeziku koje obavlja prevodilac.

Svrha redakture/revizije mašinskog prevoda je otklanjanje mogućih semantičkih, gramatičkih, pravopisnih i stilističkih grešaka u sadržaju na ciljnom jeziku.

Deli se na potpunu i delimičnu redakturu/reviziju mašinskog prevoda.

Videti odrednice Mašinsko prevođenje, Potpuna redaktura/revizija mašinskog prevoda, Delimična redaktura/revizija mašinskog prevoda i Svrha prevođenja.

S

Svrha prevođenja (eng. translation purpose)

Funkcija koju ciljni tekst treba da ispuni u ciljnoj kulturi, glavni faktor prevodnog procesa. Odgovara na pitanje „Zašto prevodimo ovaj sadržaj?“

T

Transkreacija (eng. transcreation)

Adaptacija marketinškog teksta (sa slikom ili bez nje) kulturi, ponašanju potrošača i strategiji brendiranja proizvoda i usluga na ciljnom tržištu uz zadržavanje svrhe i poruke teksta.

Više o transkreaciji pročitajte ovde.

***

Izvori:

Standardi ISO 17100:2015, ISO 18587:2017 i EN 15038:2006

Rečnici i priručnici prevođenja:

A Dictionary of Translation and Interpreting (besplatna e-knjiga)

Routledge Encyclopedia of Translation Studies

Translation Industry Glossary

Multidimensional Quality Metrics

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *