A
Alat za kontrolu kvaliteta prevoda (eng. translation quality assurance tool)
Softverski program kojim se proverava ujednačenost sadržaja na ciljnom jeziku i njegov tehnički aspekt kvaliteta (provera terminologije, pravopisnih znakova, brojeva, datuma i slično).
Iako svaki alat za računarski potpomognuto prevođenje ima modul za kontrolu kvaliteta, alati za kontrolu kvaliteta su zasebni programi.
Videti odrednicu Alat za računarski potpomognuto prevođenje.
Više o alatima za kontrolu kvaliteta prevoda pročitajte ovde.
Alat za računarski potpomognuto prevođenje (eng. computer-aided translation tool)
Softverski program kojim se olakšava i ubrzava prevođenje. Skraćeni naziv je CAT alat.
Videti odrednicu Prevođenje.
Više o CAT alatima pročitajte ovde.
C
Ciljni jezik (eng. target language)
Jezik na koji se prevodi jezički sadržaj.
D
Delimična redaktura/revizija mašinskog prevoda (eng. light machine translation post-editing)
Dvojezičko upoređivanje mašinski prevedenog sadržaja na ciljnom jeziku i sadržaja na izvornom jeziku koje obavlja prevodilac.
Svrha delimične redakture/revizije mašinskog prevoda nije prevedeni sadržaj istog kvaliteta kao da ga je radio čovek, već samo semantički i gramatički ispravan prevedeni sadržaj na ciljnom jeziku.
Videti odrednicu Redaktura/revizija mašinskog prevoda.
Dvojezičko uređivanje (eng. bilingual editing)
Videti odrednicu Redaktura/revizija.
I
Izvorni jezik (eng. source language)
Jezik s kog se prevodi jezički sadržaj.
J
Jednojezičko uređivanje (eng. monolingual editing)
Videti odrednicu Lektura.
K
Konačna provera (eng. proofreading)
Konačna jednojezička provera sadržaja na ciljnom jeziku. Može da je obavlja redaktor/revizor ili lektor.
Svrha provere je otklanjanje mogućih gramatičkih, pravopisnih i štamparskih grešaka i grešaka u formatiranju sadržaja na ciljnom jeziku.
Videti odrednice Redaktor/revizor i Lektor.
Kontrola kvaliteta (eng. quality control)
Postupak provere da li prevod odgovara utvrđenim specifikacijama kvaliteta.
Obično se obavlja u alatu za računarski potpomognuto prevođenje ili u Word i Excel dokumentima. Postoje i namenske platforme za kontrolu kvaliteta.
Rezultat je postupaka osiguranja kvaliteta.
Obavlja je redaktor.
Napomena: Kontrola kvaliteta prema ovoj definiciji i redaktura su sinonimi.
Videti odrednice Alat za računarski potpomognuto prevođenje, Osiguranje kvaliteta, Redaktura/revizija i Redaktor/revizor.
L
Lektor (eng. reviewer)
Lice koje obavlja lekturu.
Videti odrednicu Lektura.
Lektura (eng. review)
Jednojezička provera da li sadržaj na ciljnom jeziku odgovara svrsi prevođenja i da li se poštuju njegove jezičko-registarske konvencije. Obavlja je lektor.
Napomena: Lektura/jednojezičko uređivanje (eng. monolingual editing) su sinonimi.
Videti odrednice Lektor i Svrha prevođenja.
Lingvistička kontrola kvaliteta (eng. linguistic quality assurance)
Redaktura prevoda koju redaktor obavlja u alatu za računarski potpomognuto prevođenje ili Word/Excel dokumentu.
Zasniva se na tipologizaciji grešaka (npr. greške u značenju, pravopisne greške, stilističke greške i slično) koje, prema nivou ozbiljnosti, mogu da budu krupne ili sitne.
Napomena: Lingvistička kontrola kvaliteta, kontrola kvaliteta i redaktura su sinonimi.
Videti odrednice Alat za računarski potpomognuto prevođenje, Kontrola kvaliteta, Redaktura/revizija i Redaktor/revizor.
M
Mašinsko prevođenje (eng. machine translation)
Automatizovano prevođenje jezičkog sadržaja s izvornog jezika na ciljni koje obavlja računarski sistem.
Videti odrednicu Prevođenje.
Mehanička kontrola kvaliteta (eng. quality assurance/assessment)
Provera ujednačenosti sadržaja na ciljnom jeziku i njegov tehnički aspekt kvaliteta (provera terminologije, pravopisnih znakova, brojeva, datuma i slično).
Automatizovano je obavlja alat za računarski potpomognuto prevođenje ili alat za kontrolu kvaliteta.
Napomena: Obično se koristi zajedno s izrazom „lingvistička kontrola kvaliteta“, koju obavlja redaktor.
Videti odrednice Alat za kontrolu kvaliteta, Alat za računarski potpomognuto prevođenje, Lingvistička kontrola kvaliteta i Redaktor/revizor.
O
Osiguranje kvaliteta (eng. quality assurance)
Skup postupaka kojima se pravovremeno sprečavaju greške ili nedostaci u prevodu.
Zavisi od kontinuirane procene kvaliteta.
Videti odrednicu Procena kvaliteta.
P
Potpuna redaktura/revizija mašinskog prevoda (eng. full machine translation post-editing)
Dvojezičko upoređivanje mašinski prevedenog sadržaja na ciljnom jeziku i sadržaja na izvornom jeziku koje obavlja prevodilac.
Svrha potpune redakture/revizije mašinskog prevoda je prevedeni sadržaj istog kvaliteta kao da ga je radio čovek.
Videti odrednicu Redaktura/revizija mašinskog prevoda.
Prevođenje (eng. translation)
Prenos jezičkog sadržaja s izvornog na ciljni jezik.
Provera (eng. check)
Dvojezičko upoređivanje sadržaja na ciljnom i izvornom jeziku koje obavlja prevodilac koji prevodi sadržaj.
Svrha provere je otklanjanje mogućih semantičkih, gramatičkih, pravopisnih i stilističkih grešaka u sadržaju na ciljnom jeziku i provera da li sadržaj na ciljnom jeziku odgovara svrsi prevođenja.
Videti odrednicu Svrha prevođenja.
Procena kvaliteta (eng. quality assessment/evaluation)
Određivanje u kojoj meri je prevod usklađen sa specifikacijama kvaliteta.
Pružalac jezičkih/prevodilačkih usluga (eng. language/translation service provider)
Fizičko ili pravno lice koje pruža jezičke usluge, na primer, usluge prevođenja.
U zavisnosti od toga za koliki broj jezika pružaju usluge pružaoci jezičkih usluga se dele na: pružaoce jezičkih usluga na svetskom nivou, regionalne pružaoce jezičkih usluga, lokalne pružaoce jezičkih usluga i slobodne pružaoce jezičkih usluga pod ugovorom (frilansere).
Videti odrednicu Prevođenje.
R
Računarski potpomognuto prevođenje (eng. computer-aided translation)
Prevođenje od strane prevodioca u softverskim programima kojima se olakšava i ubrzava proces prevođenja. Ti programi se zovu alati za računarski potpomognuto prevođenje (eng. computer-aided translation tools) ili skraćeno CAT alati.
Videti odrednice Prevođenje i Alat za računarski potpomognuto prevođenje.
Redaktor/revizor (eng. revisor)
Lice koji obavlja redaktura/reviziju, obično drugi prevodilac.
Redaktura/revizija (eng. revision)
Dvojezičko upoređivanje sadržaja na ciljnom i izvornom jeziku koje obavlja redaktor/revizor (drugi prevodilac).
Svrha redakture/revizije je otklanjanje mogućih semantičkih, gramatičkih, pravopisnih i stilističkih grešaka u sadržaju na ciljnom jeziku i provera da li sadržaj na ciljnom jeziku odgovara svrsi prevođenja i projektnim specifikacijama.
Videti odrednice Redaktor/revizor i Svrha prevođenja.
Napomena: Redaktura/revizija i dvojezičko uređivanje (eng. bilingual editing) su sinonimi.
Redaktura/revizija mašinskog prevoda (eng. machine translation post-editing)
Dvojezičko upoređivanje mašinski prevedenog sadržaja na ciljnom jeziku i sadržaja na izvornom jeziku koje obavlja prevodilac.
Svrha redakture/revizije mašinskog prevoda je otklanjanje mogućih semantičkih, gramatičkih, pravopisnih i stilističkih grešaka u sadržaju na ciljnom jeziku.
Deli se na potpunu i delimičnu redakturu/reviziju mašinskog prevoda.
Videti odrednice Mašinsko prevođenje, Potpuna redaktura/revizija mašinskog prevoda, Delimična redaktura/revizija mašinskog prevoda i Svrha prevođenja.
S
Svrha prevođenja (eng. translation purpose)
Funkcija koju ciljni tekst treba da ispuni u ciljnoj kulturi, glavni faktor prevodnog procesa. Odgovara na pitanje „Zašto prevodimo ovaj sadržaj?“
T
Transkreacija (eng. transcreation)
Adaptacija marketinškog teksta (sa slikom ili bez nje) kulturi, ponašanju potrošača i strategiji brendiranja proizvoda i usluga na ciljnom tržištu uz zadržavanje svrhe i poruke teksta.
Više o transkreaciji pročitajte ovde.
***
Izvori:
Standardi ISO 17100:2015, ISO 18587:2017 i EN 15038:2006
Rečnici i priručnici prevođenja:
A Dictionary of Translation and Interpreting (besplatna e-knjiga)
Routledge Encyclopedia of Translation Studies